Een gemeente wil een verbod op bepaalde vormen van buitenreclame (online gokken, fossiele brandstoffen) en gegarandeerd dat je daarmee de publiciteit haalt. Zo ook Haarlem dat volgens de berichtgeving in vele kranten een verbod ingesteld zou hebben op reclame voor vlees – een wereldprimeur volgens vele artikelen. Er is echter geen sprake van een verbod op reclame voor vlees (het gaat specifiek over biovlees), de uitvoering daarvan is niet 1-2-3 geregeld en er klinkt ook kritiek.
Aanleiding
Raadslid Ziggy Klazes van Groenlinks diende eind vorig jaar een motie in over het verbieden van reclames in bijvoorbeeld bushokjes. Net als andere steden wil Haarlem geen reclame meer die te maken hebben met fossiele brandstoffen, maar Klazes voegde er iets aan toe. Als vegetarïer wilde ze ook een stop op reclame voor vlees uit de bio-industrie, denk aan plofkippen en kiloknallers. Dat verbod is nog nergens aan de orde geweest. De gemeenteraad ondersteunde dit idee en de wethouder werd op pad gestuurd de exploitanten van buitenreclame te vragen deze reclames niet meer op te hangen.
In diverse steden zijn al moties ingediend die reclame voor fossiele brandstoffen verbieden. Het indienen en aannemen van deze moties betekent echter niet dat ze ook uitvoerbaar zijn. Eenzelfde motie werd in Haarlem opgesteld, maar Klazes ging een stapje verder en voegde een verbod op reclames voor vleesproducten toe. “Wij nemen dit heel serieus”, legt Klazes uit. “Niet-biologisch vlees produceren is heel schadelijk voor het klimaat. Wij willen doen wat lokaal in onze macht ligt en willen mensen niet verleiden tot het maken van keuzes die slecht zijn voor het milieu.” Het gaat GroenLinks vooral om de reclames voor producten als kiloknallers. “Een kilo varkensvlees voor een paar euro, kan in deze tijd wat ons betreft echt niet meer. Het is een te zware belasting voor het milieu.”
De motie is door de raad aangenomen.
Uitvoering
Dat college van B&W in Haarlem heeft inmiddels stappen ondernomen om de motie uit te voeren. Het kiest er zoals het ernaar uitziet voor om het verbod privaatrechtelijk te regelen, via de overeenkomsten met de reclame-exploitanten. Wanneer de huidige contracten aflopen zal de ban op reclames van de vleesindustrie ingaan, is het plan. Dit is in respectievelijk 2024, 2025 en 2031.
Hoe de aangenomen motie wordt ingevoerd is nog onduidelijk. Ook is niet helder hoe er een scheiding kan worden aangebracht tussen ‘het slechte vlees dat bijdraagt aan de opwarming van het klimaat’, in de woorden van Klazes, en biologisch vlees. Bovendien: hoe ga je controleren waar de waren van de slagerij om de hoek (wel ‘goed’ volgens Klazes) vandaan komen? ‘Ja, dat is uitvoering en is aan het college’, volgens het GroenLinks-raadslid.
Reactie van buitenreclame exploitanten
Hannelore Majoor, managing director van JCDecaux en voorzitter van Outreach, de overkoepelende organisatie van exploitanten van out of home-reclame, is verbaasd over deze uitspraak. JCDecaux is een van de partijen die in Haarlem de openbare reclameruimtes verkoopt. ‘De gemeente zegt wel dat ze met ons hebben overlegd, maar dat is niet het geval’, zegt ze. Het is niet het enige dat Majoor verwondert. Volgens haar is er niet goed nagedacht over het verbod en wordt de uitvoering ervan ‘enorm complex’. ‘Want wat is dan precies vlees uit de bio-industrie en wat niet? En mag je reclame maken voor Unox-tomatensoep met balletjes erin of moet je eerst kijken of die wel biologisch zijn?’ Hetzelfde geldt volgens haar overigens ook voor een ban op reclame voor fossiele brandstoffen, waarbij goedkope vliegreizen niet mogen worden aangeprezen. ‘Waar ligt daar de grens dan? Is 99 euro goedkoop? Of 149 euro?’
De branchevereniging Outreach staat negatief tegenover de plannen van Haarlem, zegt Majoor. Ze is er tegenstander van dat gemeenten lokaal allemaal eigen regels gaan opstellen. ‘Het wordt ook steeds gekker. In Den Haag gaat het om fossiele brandstoffen, in Tilburg mag je geen reclame voor online gokken maken en Haarlem nu dus een verbod op vleesreclame.’
Volgens de Outreach-voorzitter leiden al die verschillende regimes tot een veel te ingewikkelde uitvoering. ‘Je zal maar een landelijke campagne willen voeren en bij elke gemeente apart moeten bekijken of er een verbod geldt en waarvoor, en aan welke regels je dan precies moet voldoen. We hebben al de Reclame Code die aangeeft waar wel en niet reclame voor mag worden gemaakt. Het lijkt me verstandiger als we ons daaraan committeren.’
Als er adverteerdersgroepen in de ban worden gedaan in contracten, zal dit prijs drukken die exploitanten willen betalen. Maar hoe dat uitpakt is onduidelijk, ook omdat gemeenten zich bij bij reclames in de openbare ruimte als zowel koopman als dominee opstellen.
De voorzitter van Outreach vindt het niet alleen betuttelend dat een gemeente voorschrijft dat er over een legaal product geen reclame mag worden gemaakt, ze vindt dat er ook een betere optie is. Majoor: ‘Ik zou zeggen: als Haarlem vindt dat mensen verantwoorde keuzes in het eten van vlees moeten maken, laat ze dan hun eigen reclameruimte gebruiken om díe boodschap over het voetlicht te brengen in plaats van een verbod voor anderen in te stellen.’
Reactie NABB
We zien een toenemende trend dat gemeenten meer grip willen krijgen op de reclame-uitingen die getoond kunnen worden. Die grip gaat veel verder dan de beperkingen die volgen uit de Reclame Code. Politieke partijen willen een statement maken en dat kan met zaken waar ze invloed op uit kunnen oefenen. Het grootste mediakanaal (reclame op internet) is onaantastbaar, maar ook op televisie, radio of kranten kunnen gemeenten geen reclameverbod instellen. De verboden zijn dus voor de bühne, maar zullen geen enkele invloed hebben op het gedrag van consumenten. Budgets verschuiven simpelweg.
Dat de verboden financiële impact hebben, wordt kennelijk op de koop toe genomen. Wij wijzen er echter op dat de buitenreclame exploitanten een grote impact hebben op de kwaliteit van de openbare ruimte: bushokjes worden geplaatst, onderhouden en schades worden op continue basis hersteld en veel mediaruimte wordt ter beschikking gesteld voor gemeentelijke communicatie.
De landelijke overheid heeft andere prioriteiten op dit moment, zodat we verwachten dat steeds meer gemeenten zich gaan bemoeien met welke vormen van reclame in ‘hun’ openbare ruimte niet meer toegestaan worden. En dat is een bedreiging voor buitenreclame in het algemeen. Adverteerders hebben vele andere keuzes.
Bronnen: Adformatie, NH Nieuws, Trouw
©NABB
©NABB
